Việc thành lập doanh nghiệp tư nhân là một lựa chọn phổ biến đối với cá nhân muốn tự chủ kinh doanh. Tuy nhiên, để doanh nghiệp hoạt động hợp pháp và ổn định ngay từ đầu, bạn cần nắm rõ quy trình pháp lý theo đúng quy định hiện hành. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu từng bước trong quy trình thành lập doanh nghiệp tư nhân – từ chuẩn bị hồ sơ, nộp đăng ký đến công bố thông tin – một cách rõ ràng và dễ hiểu nhất.
Tổng quan về doanh nghiệp tư nhân và những điều cần biết khi thành lập
Doanh nghiệp tư nhân là một loại hình kinh doanh được quy định tại Điều 188 của Luật Doanh nghiệp 2020. Đây là mô hình do một cá nhân đứng tên làm chủ và chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân đối với mọi nghĩa vụ tài chính và hoạt động của doanh nghiệp.
Một đặc điểm nổi bật của loại hình này là không được phép phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào – điều khiến doanh nghiệp tư nhân khác biệt hoàn toàn so với công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn.
Theo quy định, mỗi cá nhân chỉ có thể thành lập doanh nghiệp tư nhân duy nhất và không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh hay thành viên hợp danh trong công ty hợp danh. Điều này cho thấy tính cá nhân hóa cao và giới hạn quyền kinh doanh khi lựa chọn loại hình doanh nghiệp này.
Ngoài ra, doanh nghiệp tư nhân không được phép góp vốn để thành lập hoặc mua cổ phần, phần vốn góp trong các doanh nghiệp khác như công ty TNHH, công ty cổ phần hay công ty hợp danh. Sự hạn chế này ảnh hưởng đáng kể đến khả năng mở rộng đầu tư hoặc liên kết kinh doanh.
Những điều kiện cần có để thành lập doanh nghiệp tư nhân theo luật mới
Để thành lập doanh nghiệp tư nhân hợp pháp và hoạt động hiệu quả, cá nhân cần đáp ứng các yêu cầu cụ thể được quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020. Theo đó, một số điều kiện cơ bản không thể bỏ qua bao gồm:
- Ngành nghề đăng ký kinh doanh phải nằm ngoài danh sách cấm đầu tư kinh doanh;
- Tên doanh nghiệp cần được đặt đúng quy định tại các điều 37 đến 41 của Luật Doanh nghiệp;
- Hồ sơ đăng ký cần được chuẩn bị đầy đủ, chính xác;
- Lệ phí đăng ký doanh nghiệp phải được nộp đầy đủ theo quy định hiện hành.
Trường hợp Giấy chứng nhận đăng ký bị mất hoặc hư hỏng, doanh nghiệp có thể thực hiện thủ tục xin cấp lại và nộp lệ phí theo quy định pháp luật.
Ngoài các điều kiện cơ bản trên, khi thành lập doanh nghiệp tư nhân, cá nhân còn phải tuân theo một số quy định riêng được nêu rõ tại Điều 188 và 189 Luật Doanh nghiệp 2020. Cụ thể:
- Doanh nghiệp tư nhân do một cá nhân làm chủ và chịu toàn bộ trách nhiệm về hoạt động kinh doanh bằng toàn bộ tài sản của mình;
- Loại hình doanh nghiệp này không được phát hành chứng khoán;
- Mỗi cá nhân chỉ được quyền thành lập doanh nghiệp tư nhân duy nhất và không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh hay thành viên công ty hợp danh;
- Doanh nghiệp tư nhân không được phép góp vốn hay mua cổ phần tại các loại hình doanh nghiệp khác như công ty TNHH hoặc công ty cổ phần.
Đặc biệt, người đứng ra thành lập doanh nghiệp tư nhân có quyền tự quyết về số vốn đầu tư và phải khai báo rõ ràng, chính xác. Vốn này có thể bao gồm tiền mặt, ngoại tệ chuyển đổi được, vàng hoặc tài sản khác, kèm theo thông tin cụ thể về số lượng, chủng loại và giá trị tài sản.
Chi tiết hồ sơ cần chuẩn bị khi thành lập doanh nghiệp tư nhân theo quy định mới
Khi thành lập doanh nghiệp tư nhân, việc chuẩn bị hồ sơ đúng quy định là bước quan trọng đầu tiên để đảm bảo quá trình đăng ký diễn ra thuận lợi. Căn cứ theo Điều 21 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hồ sơ thành lập công ty tư nhân cần bao gồm các giấy tờ cơ bản như sau:
- 01 bản chính Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp theo mẫu thống nhất;
- 01 bản sao hợp lệ giấy tờ pháp lý của cá nhân là chủ doanh nghiệp tư nhân (chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu còn hiệu lực).
Sau khi hoàn tất, người thành lập cần nộp hồ sơ tại Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi đặt trụ sở chính. Cơ quan tiếp nhận sẽ cấp giấy biên nhận hồ sơ và xử lý trong thời gian quy định. Đây là thủ tục bắt buộc trong quá trình thành lập doanh nghiệp tư nhân, nhằm đảm bảo doanh nghiệp được cấp giấy phép hợp pháp trước khi đi vào hoạt động. Việc nắm rõ các thành phần trong bộ hồ sơ sẽ giúp rút ngắn thời gian xử lý và tránh sai sót không đáng có trong quá trình thành lập doanh nghiệp tư nhân.
Hướng dẫn thực hiện thủ tục thành lập doanh nghiệp tư nhân theo đúng quy định
Quá trình thành lập doanh nghiệp tư nhân cần tuân thủ đúng trình tự pháp lý theo quy định của pháp luật. Hiện nay, cá nhân có thể lựa chọn một trong ba hình thức để tiến hành thủ tục đăng ký: nộp trực tiếp, qua bưu điện hoặc thực hiện trực tuyến thông qua hệ thống điện tử.
Nộp hồ sơ trực tiếp hoặc gửi qua bưu điện
Đối với trường hợp nộp trực tiếp hoặc qua dịch vụ bưu chính, người thực hiện thủ tục thành lập doanh nghiệp tư nhân cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và gửi đến Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi dự kiến đặt trụ sở doanh nghiệp. Sau khi tiếp nhận hồ sơ, cơ quan chức năng sẽ cấp Giấy biên nhận và tiến hành xử lý trong vòng 03 ngày làm việc.
Nếu hồ sơ hợp lệ, doanh nghiệp sẽ được cấp Giấy chứng nhận đăng ký. Ngược lại, nếu có sai sót hoặc vi phạm quy định về tên doanh nghiệp, người nộp sẽ được yêu cầu điều chỉnh, bổ sung hồ sơ theo thông báo bằng văn bản.
Đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân qua mạng bằng chữ ký số công cộng
Một cách thuận tiện khác để thành lập doanh nghiệp tư nhân là sử dụng chữ ký số để thực hiện đăng ký trực tuyến tại Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dangkykinhdoanh.gov.vn). Người dùng cần khai báo thông tin, ký xác thực hồ sơ và thanh toán lệ phí qua mạng. Sau khi gửi hồ sơ thành công, hệ thống sẽ cung cấp Giấy biên nhận điện tử. Nếu hồ sơ hợp lệ, Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp sẽ được cấp online; nếu chưa đạt yêu cầu, hệ thống sẽ gửi yêu cầu sửa đổi bổ sung.
Đăng ký qua mạng bằng Tài khoản đăng ký kinh doanh
Hình thức này tương tự như sử dụng chữ ký số, tuy nhiên người nộp hồ sơ sẽ đăng nhập bằng Tài khoản đăng ký kinh doanh được cấp. Hồ sơ cần được điền đầy đủ, ký xác nhận và nộp qua cổng thông tin quốc gia. Trong trường hợp có ủy quyền, thông tin liên hệ của người ủy quyền cần được đính kèm để xác minh khi cần. Sau khi hoàn tất, quá trình xét duyệt sẽ diễn ra trong vòng 03 ngày làm việc. Nếu đầy đủ điều kiện, Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp sẽ được cấp phát, giúp hoàn tất bước đầu trong việc thành lập doanh nghiệp tư nhân.
Mức phí và lệ phí cần biết khi tiến hành thủ tục thành lập doanh nghiệp tư nhân
Trong quá trình thành lập doanh nghiệp tư nhân, bên cạnh việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, người nộp hồ sơ cũng cần lưu ý các khoản phí và lệ phí phải đóng theo quy định pháp luật hiện hành.
- Lệ phí đăng ký khi thành lập doanh nghiệp tư nhân hiện là 50.000 đồng/lần.
- Phí công bố thông tin đăng ký doanh nghiệp trên Cổng thông tin quốc gia là 100.000 đồng/lần.
Đối với các trường hợp thực hiện đăng ký qua mạng điện tử hoặc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang thành lập doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp sẽ được miễn lệ phí đăng ký doanh nghiệp.
Các khoản phí này được nộp cùng thời điểm nộp hồ sơ đăng ký, thông qua các hình thức như nộp trực tiếp tại Phòng Đăng ký kinh doanh, chuyển khoản vào tài khoản của phòng hoặc thanh toán điện tử. Trong trường hợp không được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, lệ phí đăng ký sẽ không được hoàn lại. Tuy nhiên, phí công bố nội dung đăng ký sẽ được hoàn trả cho doanh nghiệp không đủ điều kiện thành lập doanh nghiệp tư nhân theo quy định.
Doanh nghiệp tư nhân cần làm gì sau khi hoàn tất thủ tục thành lập?
Sau khi thành lập doanh nghiệp tư nhân, để doanh nghiệp có thể vận hành hợp pháp và ổn định, chủ doanh nghiệp cần nhanh chóng hoàn tất một số thủ tục quan trọng theo quy định. Dưới đây là các công việc cần thực hiện ngay sau khi hoàn tất hồ sơ thành lập doanh nghiệp tư nhân:
- Khắc con dấu cho doanh nghiệp: Ngay sau khi đăng ký thành công, doanh nghiệp cần tiến hành khắc dấu pháp nhân. Chủ sở hữu có quyền lựa chọn loại dấu, số lượng và hình thức phù hợp với nhu cầu hoạt động. Tuy nhiên, theo quy định mới áp dụng từ ngày 01/01/2021, các doanh nghiệp không cần nộp thông báo mẫu con dấu lên cơ quan chức năng như trước đây.
- Kê khai thuế ban đầu: Chậm nhất 30 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, doanh nghiệp phải hoàn tất thủ tục kê khai thuế ban đầu với cơ quan thuế quản lý.
- Mở tài khoản ngân hàng và thông báo số tài khoản: Sau khi mở tài khoản ngân hàng, doanh nghiệp cần gửi thông báo đến Sở Kế hoạch và Đầu tư trong thời hạn 10 ngày. Việc thông báo này giúp cơ quan chức năng theo dõi, kiểm soát và đảm bảo tính minh bạch trong các giao dịch tài chính của doanh nghiệp.
- Đăng ký sử dụng hóa đơn: Sau khi chọn loại hóa đơn phù hợp (điện tử hoặc giấy), doanh nghiệp cần đăng ký sử dụng hóa đơn với cơ quan thuế. Đây là bước không thể thiếu để đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra bình thường sau khi thành lập doanh nghiệp tư nhân.
Có nên thành lập doanh nghiệp tư nhân? Phân tích ưu điểm và hạn chế
Trước khi quyết định thành lập doanh nghiệp tư nhân, nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố liên quan đến mô hình này. So với các loại hình doanh nghiệp khác như công ty TNHH hay công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân mang những đặc điểm riêng biệt, cả về mặt lợi thế và rủi ro.
Ưu điểm khi thành lập doanh nghiệp tư nhân:
- Do chỉ có một người đứng tên sở hữu, việc ra quyết định trong doanh nghiệp tư nhân diễn ra nhanh chóng và linh hoạt.
- Chủ doanh nghiệp đồng thời là người đại diện pháp luật, giúp đơn giản hóa cơ cấu tổ chức và quản lý.
- Khi thành lập doanh nghiệp tư nhân, nhà đầu tư có thể hưởng lợi từ uy tín trách nhiệm vô hạn, điều này góp phần tăng niềm tin với đối tác và hỗ trợ việc huy động vốn hiệu quả hơn.
- Chủ sở hữu có toàn quyền định đoạt việc bán hoặc cho thuê doanh nghiệp cho người khác nếu cần thiết.
Hạn chế của loại hình doanh nghiệp tư nhân:
- Trách nhiệm vô hạn cũng đồng nghĩa với mức độ rủi ro cao – chủ doanh nghiệp phải chịu toàn bộ nghĩa vụ tài chính bằng toàn bộ tài sản cá nhân.
- Một bất lợi khác khi thành lập doanh nghiệp tư nhân là việc mô hình này không có tư cách pháp nhân, dẫn đến hạn chế trong một số giao dịch pháp lý.
- Theo quy định pháp luật, mỗi cá nhân chỉ được thành lập một doanh nghiệp tư nhân, gây trở ngại nếu muốn mở rộng đầu tư dưới cùng mô hình.
- Doanh nghiệp tư nhân không được phép góp vốn, mua cổ phần hay phần vốn góp tại các loại hình doanh nghiệp khác. Đồng thời, họ cũng không thể phát hành chứng khoán để huy động vốn trên thị trường.
Trên đây là toàn bộ thông tin quan trọng giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình pháp lý khi thành lập doanh nghiệp tư nhân. Việc nắm vững từng bước thủ tục không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động đúng pháp luật mà còn tiết kiệm thời gian, chi phí ngay từ giai đoạn khởi đầu. Nếu bạn đang có nhu cầu sử dụng dịch vụ thành lập doanh nghiệp và cần được hướng dẫn cụ thể, hãy liên hệ ngay với Công ty Luật Ngô Huỳnh Trần qua số điện thoại 0938 222 472 để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ tận tâm.
