Trong bối cảnh phát triển kinh tế gắn liền với trách nhiệm xã hội, việc thành lập doanh nghiệp xã hội đang dần trở thành xu hướng được nhiều cá nhân và tổ chức quan tâm. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ các bước thực hiện cũng như quy định pháp lý liên quan. Bài viết sau sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về thủ tục thành lập theo luật mới, giúp bạn dễ dàng chuẩn bị và thực hiện đầy đủ các bước cần thiết để doanh nghiệp đi vào hoạt động hợp pháp và hiệu quả.
Tổng quan về doanh nghiệp xã hội
Để được công nhận là doanh nghiệp xã hội theo đúng quy định pháp luật, tổ chức cần đáp ứng một số điều kiện bắt buộc. Trước hết, đơn vị phải thực hiện việc thành lập doanh nghiệp xã hội theo quy trình đăng ký tại Luật Doanh nghiệp 2020.
Tiếp theo, mục tiêu cốt lõi của doanh nghiệp phải hướng đến việc giải quyết các vấn đề xã hội hoặc môi trường vì lợi ích cộng đồng. Một đặc điểm quan trọng khác là doanh nghiệp cần cam kết sử dụng tối thiểu 51% lợi nhuận sau thuế hằng năm để tái đầu tư vào các hoạt động nhằm phục vụ mục tiêu xã hội đã công bố. Đồng thời, các tiêu chí này phải được duy trì xuyên suốt trong quá trình vận hành doanh nghiệp.
Hiện nay, các mô hình doanh nghiệp xã hội phổ biến bao gồm:
- Doanh nghiệp xã hội phi lợi nhuận: Chủ yếu là các nhóm tình nguyện, tổ chức hỗ trợ người yếu thế như người khuyết tật, người nhiễm HIV/AIDS, hoạt động không vì mục đích tài chính.
- Doanh nghiệp xã hội định hướng xã hội có lợi nhuận: Đây là mô hình vẫn có lãi nhưng đặt ưu tiên vào tác động xã hội hoặc môi trường hơn là tối đa hóa lợi nhuận. Lợi nhuận thu được chủ yếu dùng để đầu tư lại vào các dự án xã hội.
- Doanh nghiệp không vì lợi nhuận do cá nhân hoặc tổ chức thành lập: Loại hình này thường mang tính kết hợp giữa lợi ích kinh tế và mục tiêu xã hội, hoạt động dưới dạng công ty TNHH hoặc công ty cổ phần, với phần lớn lợi nhuận dùng để mở rộng hoạt động vì cộng đồng.
Những yêu cầu cần biết khi tiến hành thành lập doanh nghiệp xã hội theo quy định hiện hành
Việc thành lập doanh nghiệp xã hội không chỉ đơn thuần là đăng ký kinh doanh, mà còn đòi hỏi tổ chức, cá nhân phải đảm bảo một số điều kiện cụ thể về vốn, tên gọi, địa điểm hoạt động cũng như tư cách pháp lý của người thành lập. Những điều kiện này được quy định nhằm tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định và phát triển đúng định hướng xã hội mà mô hình này theo đuổi. Dưới đây là các điều kiện quan trọng cần lưu ý khi tiến hành thủ tục thành lập:
Yêu cầu về vốn điều lệ
Hiện nay, pháp luật không áp dụng mức vốn điều lệ bắt buộc tối thiểu hoặc tối đa đối với doanh nghiệp, ngoại trừ một số lĩnh vực kinh doanh có điều kiện. Do vậy, cá nhân hoặc tổ chức có thể linh hoạt lựa chọn mức vốn điều lệ phù hợp với quy mô hoạt động và khả năng tài chính của mình. Tuy nhiên, để hoàn tất thủ tục thành lập doanh nghiệp xã hội, cần phải hoàn tất việc góp đủ vốn theo cam kết trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
Yêu cầu về địa chỉ trụ sở chính
Để thành lập doanh nghiệp xã hội, bần cần phải đặt trụ sở chính trong lãnh thổ Việt Nam, tại một địa chỉ xác định rõ ràng (bao gồm số nhà, đường phố, phường/xã, quận/huyện, tỉnh/thành phố…). Một điểm đáng lưu ý là trụ sở không được đặt tại căn hộ chung cư hay nhà tập thể nếu không có chức năng thương mại, nhằm đảm bảo tính pháp lý cho địa điểm kinh doanh.
Điều kiện về chủ thể thực hiện việc thành lập
Cá nhân và tổ chức có nguyện vọng thành lập doanh nghiệp xã hội phải đáp ứng các điều kiện sau:
- Tổ chức phải có tư cách pháp nhân rõ ràng.
- Cá nhân từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Không thuộc nhóm đối tượng bị cấm thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp theo quy định pháp luật (ví dụ như người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang chấp hành hình phạt tù…).
Quy định về tên doanh nghiệp xã hội
Tên doanh nghiệp phải được cấu thành từ hai phần chính: loại hình doanh nghiệp và tên riêng. Ví dụ: “Công ty TNHH ABC”. Ngoài ra, có thể bổ sung cụm từ “xã hội” để phản ánh định hướng hoạt động đặc thù, như: “Công ty cổ phần doanh nghiệp xã hội ABC”. Tên đăng ký không được trùng lặp hay gây nhầm lẫn với các doanh nghiệp đã tồn tại trên phạm vi toàn quốc.
Ngành nghề được phép đăng ký
Doanh nghiệp xã hội có quyền kinh doanh mọi ngành nghề không bị pháp luật cấm. Những ngành nghề đăng ký cần có mã ngành rõ ràng trong hệ thống ngành kinh tế Việt Nam. Nếu hoạt động trong lĩnh vực có điều kiện, doanh nghiệp cần đảm bảo đáp ứng đủ điều kiện chuyên môn, tài chính hoặc giấy phép theo yêu cầu của pháp luật chuyên ngành.
Hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ khi đăng ký thành lập doanh nghiệp xã hội
Để tiến hành thành lập doanh nghiệp xã hội, cá nhân hoặc tổ chức có thể lựa chọn loại hình phù hợp như công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh hoặc doanh nghiệp tư nhân. Tùy theo mô hình lựa chọn mà bộ hồ sơ đăng ký sẽ có sự khác biệt về chi tiết.
Các giấy tờ cơ bản cần có trong hồ sơ gồm:
- Văn bản đề nghị đăng ký doanh nghiệp xã hội;
- Điều lệ hoạt động của doanh nghiệp (có nội dung cam kết hoạt động vì mục tiêu xã hội, môi trường);
- Danh sách thành viên góp vốn hoặc cổ đông sáng lập;
- Bản cam kết thực hiện các mục tiêu xã hội, môi trường mà doanh nghiệp đã đăng ký;
- Bản sao giấy tờ tùy thân hợp lệ (CMND/CCCD/hộ chiếu) của người đại diện pháp luật và các thành viên/cổ đông góp vốn;
- Giấy ủy quyền cho người nộp hồ sơ (nếu người nộp không phải là đại diện theo pháp luật);
- Bản sao giấy tờ tùy thân của người đi nộp hồ sơ (nếu có).
So với doanh nghiệp thông thường, hồ sơ thành lập doanh nghiệp xã hội có thêm phần cam kết thực hiện các mục tiêu xã hội và môi trường, được thể hiện rõ trong điều lệ công ty. Ngoài ra, doanh nghiệp xã hội cũng sẽ được hưởng các quyền và thực hiện nghĩa vụ theo quy định tại Điều 10 của Luật Doanh nghiệp.
Xem thêm: Dịch vụ thành lập doanh nghiệp giá rẻ, thủ tục nhanh gọn
Quy trình đăng ký thành lập doanh nghiệp xã hội theo đúng quy định pháp luật
Việc thành lập doanh nghiệp xã hội không chỉ là một quyết định kinh doanh mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc khi doanh nghiệp cam kết dùng phần lớn lợi nhuận để giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường. Tuy nhiên, để hoạt động hợp pháp và hiệu quả, các tổ chức cần nắm rõ từng bước trong quy trình đăng ký. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết các thủ tục cần thiết để bạn có thể triển khai kế hoạch một cách thuận lợi và đúng luật.
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký doanh nghiệp xã hội
Tùy theo loại hình doanh nghiệp được lựa chọn (công ty TNHH, công ty cổ phần…), tổ chức cần chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ theo quy định. Hồ sơ thường bao gồm: Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp, Điều lệ công ty, danh sách thành viên/cổ đông, bản sao hợp lệ giấy tờ tùy thân, và các tài liệu chứng minh cam kết hoạt động xã hội.
Bước 2: Gửi hồ sơ đến cơ quan đăng ký kinh doanh
Sau khi đã hoàn tất việc chuẩn bị hồ sơ, doanh nghiệp tiến hành nộp hồ sơ để hoàn tất bước tiếp theo trong quy trình thành lập doanh nghiệp xã hội. Việc lựa chọn hình thức nộp phù hợp sẽ giúp tiết kiệm thời gian và tránh sai sót không cần thiết.
Người đại diện doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ theo một trong hai hình thức:
- Trực tiếp: Đến Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh/thành phố nơi đặt trụ sở.
- Trực tuyến: Thông qua Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, bằng tài khoản đăng ký kinh doanh hoặc chữ ký số. Lưu ý: Một số địa phương như TP.HCM, Hà Nội hay Bình Dương hiện chỉ tiếp nhận hồ sơ nộp trực tuyến.
Bước 3: Cơ quan chức năng xử lý và phản hồi
Sau khi doanh nghiệp hoàn tất việc nộp hồ sơ trong quy trình thành lập doanh nghiệp xã hội, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ tiến hành xem xét và thẩm định hồ sơ. Đây là giai đoạn quan trọng giúp đảm bảo hồ sơ đáp ứng đầy đủ các yêu cầu pháp lý và tính hợp lệ cần thiết. Trong thời hạn từ 5 đến 7 ngày làm việc, hồ sơ sẽ được xem xét:
- Nếu hợp lệ, doanh nghiệp sẽ được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp xã hội.
- Nếu hồ sơ còn thiếu sót, cơ quan đăng ký sẽ gửi văn bản yêu cầu chỉnh sửa và nộp lại hồ sơ từ đầu.
Bước 4: Công bố thông tin thành lập trên Cổng thông tin quốc gia
Sau khi nhận giấy phép đăng ký, trong vòng 30 ngày, doanh nghiệp có nghĩa vụ đăng thông báo thành lập lên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Đây là bước bắt buộc nhằm đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp của tổ chức.
Những quyền và nghĩa vụ quan trọng khi thành lập doanh nghiệp xã hội
Việc thành lập doanh nghiệp xã hội không chỉ đòi hỏi thực hiện đúng các quy trình pháp lý mà còn cần tuân thủ những quyền và nghĩa vụ đặc thù được quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020 và Nghị định 47/2021/NĐ-CP. Cụ thể, các quy định pháp luật hiện hành đưa ra một số điểm đáng chú ý như sau:
- Người sở hữu và quản lý doanh nghiệp xã hội sẽ được tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình xin cấp các loại giấy phép, chứng chỉ hoặc giấy chứng nhận liên quan theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.
- Doanh nghiệp được phép kêu gọi tài trợ, tiếp nhận tài chính, tài sản hoặc hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức trong và ngoài nước, bao gồm cả các doanh nghiệp, cá nhân hay tổ chức phi chính phủ. Các khoản tài trợ này nhằm hỗ trợ mục tiêu giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường hoặc bù đắp chi phí vận hành.
- Trong suốt quá trình hoạt động, doanh nghiệp xã hội bắt buộc phải duy trì mục tiêu đã cam kết ban đầu, đảm bảo tính nhất quán trong định hướng phát triển.
- Nguồn tài trợ nhận được chỉ được sử dụng cho các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu xã hội, môi trường của doanh nghiệp. Việc sử dụng sai mục đích là hành vi vi phạm quy định pháp luật.
- Nếu được hưởng chính sách ưu đãi hay hỗ trợ từ Nhà nước, doanh nghiệp xã hội có trách nhiệm thực hiện báo cáo định kỳ hằng năm với cơ quan chức năng về tình hình hoạt động.
Trên đây là những hướng dẫn chi tiết và đầy đủ về hồ sơ cũng như thủ tục thành lập doanh nghiệp xã hội. Nếu quý doanh nghiệp còn gặp khó khăn hoặc cần hỗ trợ tư vấn về dịch vụ thành lập doanh nghiệp, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Công ty Luật Ngô Huỳnh Trần qua số điện thoại 0938222472 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này, Công ty Luật Ngô Huỳnh Trần cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trên mọi bước đường phát triển.
